Ο ιππότης με την τρυφερή καρδιά…
Είναι κοινή διαπίστωση μεταξύ συναδέλφων ότι οι άντρες πιο δύσκολα επισκέπτονται τον ψυχολόγο και πολύ πιο σπάνια δεσμεύονται σε μακροχρόνια θεραπεία.
Μήπως οι άντρες έχουν καλύτερους μηχανισμούς προσαρμογής, μήπως είναι γονιδιακό, ή μήπως είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο όπου παραδοσιακά οι γυναίκες ασχολούνται με την ποιότητα της σχέσης και οι άντρες με τα υλικά αγαθά που απαιτεί η σχέση;
Αντρική ψυχολογία
Οι άντρες από μικροί εκπαιδεύονται να μην εκφράζουν τα συναισθήματα τους. «Τα αγόρια δεν κλαίνε», «να είσαι δυνατός άντρας» «μην κάνεις σαν γυναικούλα και μιξοκλαίς» «να προσέχεις τη μάνα σου και την αδελφή σου» είναι μερικές από τις προτροπές που ακούνε συχνά.
Τα πρότυπα είναι αυτά του δυνατού, του ατρόμητου, του σουπερ ήρωα που τα καταφέρνει πάντα, δεν φοβάται ποτέ, θυσιάζεται και δεν λιγοψυχάει και προπάντων δεν δείχνει τα συναισθήματα του.
Όμως όλοι άνθρωποι, άντρες και γυναίκες, παρά τις όποιες διαφορές μας έχουμε και πολλά κοινά στοιχεία. Ένα από αυτά είναι ο πλούτος των συναισθημάτων μας. Όλοι έχουμε συναισθήματα, άλλοι είναι σε μεγαλύτερη ή λιγότερη επαφή μ’ αυτά ενώ άλλοι τα θάβουν βαθιά μέσα τους.
Αυτό που αλλάζει, είναι ο τρόπος που ο καθένας τα εκφράζει. Για παράδειγμα ο θυμός. Ένα πολύ χρήσιμο συναίσθημα που μας βοηθάει να αντιλαμβανόμαστε τι μας ενοχλεί και να οριοθετούμαστε.
Οι γυναίκες όταν θυμώνουν μπορεί να ξεσπάσουν σε κλάματα (δηλαδή να μεταστρέψουν το θυμό σε θλίψη) ή να βάλουν τις φωνές. Υπάρχουν και γυναίκες που αποφεύγουν να τον εκφράσουν με οποιοδήποτε τρόπο, θεωρώντας ότι δεν είναι σωστό.
Αντίστοιχα οι άντρες, όταν θυμώνουν γίνονται πιο βίαιοι και πιο επιθετικοί. Έχουν έντονα ξεσπάσματα και επικίνδυνη ή/και αυτοκαταστροφική συμπεριφορά -γρήγορη οδήγηση, επιθετικά αθλήματα, κάνουν πιο συχνά κατάχρηση ουσιών και αλκοόλ και εμπλέκονται συχνά σε τσακωμούς.
Πως μεγαλώνουν οι άντρες σήμερα;
Παρόλο που οι πατεράδες των προηγούμενων γενεών ήταν οι κουβαλητές της οικογένειες, για ώρες εκτός σπιτιού στη δουλειά, λιγομίλητοι και απόμακροι, το πρότυπο αυτό έχει αρχίσει και αλλάζει.
Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια αλλαγή σ’ αυτή τη νοοτροπία, οι άντρες αρχίζουν να αποδέχονται ότι έχουν και πιο τρυφερές και ευσυγκίνητες πλευρές στο χαρακτήρα τους, είναι πιο παρόντες στο μεγάλωμα των παιδιών, που δεν θεωρείται μόνο γυναικεία υπόθεση, και τέλος δεν επωμίζονται μόνοι τους το οικονομικό φορτίο της οικογένειας.
Καταλαβαίνουν ότι ο πραγματικά δυνατός δεν είναι αυτός που «θάβει» τα συναισθήματα του από φόβο τι θα πουν οι άλλοι, αλλά αυτός που αντέχει να είναι σε επαφή με αυτά και τολμάει να τα εκφράσει.
Πότε οι άντρες ζητούν τη βοήθεια του ψυχολόγου/ψυχοθεραπευτή;
Οι σημερινοί άντρες κουβαλούν μέσα τους συμβουλές από το χθες «για να είσαι παλικάρι πρέπει να αντέχεις τα βάσανα αγόγγυστα και να μην πονάς» αλλά ζουν και στο σήμερα που οι πιέσεις, ο νέος τρόπος ζωής, τους πιέζει να μετακινηθούν από τα παραδοσιακά αυτά μοντέλα αντρικού προτύπου.
Περνούν αρκετά χρόνια απορρίπτοντας τους ψυχολόγους και την ψυχοθεραπεία, θεωρώντας ότι δεν μπορεί να τους βοηθήσει κάποιος ξένος, υποστηρίζοντας ότι αυτά δεν είναι για εκείνους. Όταν όμως έρχεται ένας ξαφνικός χωρισμός, αποσταθεροποιούνται και δεν ξέρουν πώς να φερθούν.
Στο παραδοσιακό μοντέλο ο γάμος ήταν για πάντα, όταν η σύζυγος αποφασίζει να φύγει από το γάμο «χρεώνοντας» τον σύζυγο, εκείνος συχνά νιώθει ότι δεν ξέρει πώς να αντιδράσει και έρχεται στον ψυχολόγο.
Άλλος λόγος είναι η σχέση με τα παιδιά. Πολλοί άντρες είχαν κακή ή ανύπαρκτη σχέση με τους πατεράδες τους και όταν γίνονται οι ίδιοι γονείς, νιώθουν να τους λείπει ένα πρότυπο συμπεριφοράς. Ακόμα ένας λόγος που έρχονται για ψυχοθεραπεία είναι όταν βιώνουν απώλειες και κυρίως, όταν φεύγει από τη ζωή ο πατέρας τους.
Νιώθουν ότι πρέπει να αναθεωρήσουν και να επανανοηματοδοτήσουν τη ζωή τους και εκεί νιώθουν ότι χρειάζονται τη βοήθεια ενός ειδικού. Τέλος, όταν όλα τα καταπιεσμένα συναισθήματα έχουν σωματοποιηθεί, και το σώμα αρχίζει και νοσεί, συχνά παραπέμπονται από γιατρούς (παθολόγους, καρδιολόγους κα) με την αιτιολογία «είναι καθαρά ψυχολογικό, χρειάζεται να δείτε έναν ψυχολόγο».
Άντρες και ψυχοθεραπεία
Όποια και αν είναι η αιτία, και οι άντρες έχουν ψυχή και μάλιστα ιδιαίτερα ευαίσθητη.
Ο ψυχοθεραπευτής μπορεί να βοηθήσει έναν άντρα να ανακαλύψει όλα τα κομμάτια του εαυτού του και να τα συνθέσει, να μπορέσει να είναι δοτικός και φροντιστικός χωρίς να παραμελούνται και οι δικές του ανάγκες. Να παραμείνει δυνατός και τολμηρός, χωρίς να αρνείται τους φόβους και τις αγωνίες του.
Οι ειδικοί του χώρου της ψυχικής υγείας, και κυρίως οι γυναίκες, χρειάζεται να λαμβάνουμε σοβαρά υπ’ όψιν μας όταν δουλεύουμε με άντρες ότι και εκείνοι έχουν ένα πλούσιο συναισθηματικό κόσμο, αλλά συχνά έναν διαφορετικό τρόπο που αντιλαμβάνονται και εκφράζουν τα πράγματα και την πραγματικότητα γύρω τους.
Γράφει η Έρα Μουλάκη, Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια
